Deze vraag werd mij vorige week weer gesteld toen ik weer thuiskwam na zeven heerlijke weken in Noorwegen, Finland en Zweden, in die weken heb ik het noorderlicht diverse keren kunnen fotograferen. Helaas hebben we het nog meer keren gemist, simpelweg door bewolking. Door dunne bewolking kun je vaak nog wel kleur zien en die wolkjes kunnen ook hele leuke effecten geven maar het mooiste is natuurlijk een volledig heldere lucht of op zijn minst een flink gat in de bewolking. De omschrijvingen staan in bij de foto’s in het album onderaan deze blogpost. Overigens deze vraag wordt me vaker gesteld en dus heb ik besloten er een blogpost over te maken.
Uiteraard hangen je instellingen volledig af van de apparatuur die je gebruikt, welke lens, wat is je grootste diafragma enz. en hoe fel het noorderlicht is, het kan heel fel zijn maar het kan voor het oog ook nauwelijks zichtbaar zijn. Ik kan uiteraard wel mijn meest gebruikte instellingen als een leidraad geven.
Mijn gebruikte apparatuur en instellingen:
- Camera: Fujifilm X-T5
- Objectief: Fujifilm XF 16-55 mm f2.8 en soms ook Fujifilm XF 10-24 mm f/4.0
- Statief met balhoofd
- Sluitertijd variërend van 6 tot 10 seconden, niet langer want dan worden de sterren streepjes en dat wil je niet.
- Diafragma: Zo groot mogelijk dus f/2.8 of f/4.0 bij mijn objectieven
- ISO: Auto-iso tot maximaal 1600 als het noorderlicht fel is en tot 3200 als het niet heel fel is en in extreme gevallen 6400.
- Handmatige scherpstelling op oneindig, het liggende acht tekentje op je objectief. Controleer dit regelmatig en zeker na bijvoorbeeld verplaatsen van camera met statief.
- Fotografeer, indien mogelijk, op het RAW-formaat, RAW-bestanden bevatten veel meer info dan JPEG bestanden, af en toe ben ik echt verbaasd hoeveel kleur ik uit een RAW-bestand kan halen, kleuren die ik dus zelf nooit gezien heb!
Oneindig teken op objectieven
Hoe herken je het noorderlicht?
Veel mensen verwachten een adembenemende aurora-show die lijkt op vuurwerk en de hele nacht duurt. En ja, dat kan gebeuren maar meestal niet!
Het noorderlicht is elke keer anders. Soms is het helder en danst het over de hele hemel, en soms is het slechts een vage gloed aan de horizon die ook nog op bewolking kan lijken. Hierdoor wijzigen de camera instellingen natuurlijk ook.
Feit: Het noorderlicht ziet er voor jouw ogen niet hetzelfde uit als op foto’s, meestal is het tegengestelde het geval.
- Onze ogen zijn niet ontworpen om kleuren bij weinig licht waar te nemen, dus ’s nachts zien we meestal in zwart-wit.
- Camera’s zijn veel gevoeliger dan onze ogen en kunnen langere belichtingstijden gebruiken, waardoor ze meer licht opvangen dan wij in realtime kunnen zien.
- De meeste foto’s die je online ziet, zijn bewerkt om alles uit het bestand te halen wat er inzit.
- Het noorderlicht in het echt zien is nog steeds ongelooflijk, en als het noorderlicht sterk is, kun je absoluut kleuren zien, vooral groen is dan vaak zichtbaar. Maar onthoud dat het er op de camera veel beter uitziet.
Mijn ervaring is dat je heel vaak een wittige waas ziet die beweegt, het lijkt vaak op wat dunne bewolking, soms beweegt het heel sterk, het lijkt te dansen en dat is een waanzinnig mooi gezicht. Een simpel trucje om te zien of het noorderlicht is, is snel een foto met je telefoon maken, zie je daar groen en soms meer kleur op, dan is het noorderlicht.
Uiteraard zijn de vele apps ook een goede hulp maar geen garantie! In Scandinavië hoeft de KP-index niet hoog te zijn, ik heb prachtige foto’s gemaakt bij een index van 1 of 1,5 en dat is laag, het is namelijk van meer factoren afhankelijk. Wil je het hier in Nederland zien, dan moet de index wel hoog zijn, vaak rond de 6.
Omgevingslicht en licht van de maandag
Hier in Nederland is het zeker nodig om een zo donker mogelijke plek te zoeken maar omgevingslicht en bijvoorbeeld volle maan hoeft helemaal niet hinderlijk te zijn, heel vaak voegt het nog iets toe. Ik heb noorderlicht foto’s gemaakt aan de haven bij het plaatsje Honningsvåg in het hoge noorden van Noorwegen, veel omgevingslicht en volle maan, de foto’s zijn prachtig geworden vind ik zelf, zie ook in het album onderaan in dit bericht. Het hoeft geen probleem te zijn en vaak kun je het ook niet voorkomen, zeker de volle maan niet.
Nabewerking
Voor mij betekent dat altijd wat experimenteren met de schuifjes in Lightroom maar allereerst haal ik ze door DxO Pure Raw om de ruis te verwijderen (een recentelijke update speciaal voor de X-trans sensor in de Fujifilm camera’s), dat moet op het originele bestand, als je al aanpassingen in Lightroom gedaan hebt neemt Pure Raw die niet over. Het was voor mij wat tegenstrijdig want ruis zou je als laatste moeten verwijderen maar als je dit werkelijk superfijne programma ervoor gebruikt dus niet, het levert prachtige resultaten en is ook snel maar dat is weer een onderwerp voor een andere blogpost! Terug in Lightroom breng ik altijd de hoge lichten terug en maak het geheel lichter door de schaduwen deels te verwijderen, verder speel ik met de schuifjes voor de lichte en donkere tinten totdat ik het resultaat heb dat ik wil hebben. Het is per foto verschillend, het is een kwestie van experimenteren.
Overigens ruis moet ik wel verwijderen omdat een 40 megapixel apc-sensor aardig wat ruis kan geven, de foto’s worden er mooier door en beter te bewerken maar dat is een persoonlijke mening.
Zie de schermafdrukken hieronder, voor en na bewerking. Klik op de middelste afbeelding (op telefoon de kleine afbeelding) om vervolgens door de serie te bladeren.
Tot slot
Online zie ik vaak foto’s bewerkt zoals de mijne, maar ook vaak met de opmerking sooc, straight out of camera, en daarmee doe je vind ik jezelf tekort, dit soort foto’s moet je echt nabewerken en keer op keer is mijn verbazing groot over wat er uit te halen is, kleuren die je op het schermpje nauwelijks ziet maar ze zijn er dus wel. En tja dit is wat ik mooi vind, uiteraard vind ik het enorm leuk als anderen dat ook vinden maar als dat niet het geval is, is het een gevalletje jammer dan! Ik maak ze voor mezelf en ik moet zeggen dat noorderlicht is echt verslavend als het zo mooi is, daar hoop je natuurlijk altijd weer op!
Hieronder een serie foto’s met gebruikte instellingen in het onderschrift, daaronder de beschrijvingen van het noorderlicht op de betreffende avond. Klik ook hier op de middelste afbeelding (op telefoon de kleine afbeelding) om vervolgens door de serie te bladeren.
29-8-2025: Ik kreeg een melding op mijn telefoon dat ik misschien noorderlicht zou kunnen zien, het was heel zwak maar het was er inderdaad.
2-9-2025: De avond ervoor had ik de pest in want overal was geweldig noorderlicht te zien geweest, alleen wij stonden middenin een Fins bos! Maar gelukkig de volgende avond was het weer hoog, wij hebben die dag een lange rit noordwaarts gemaakt en eindigden bij een prachtig meertje en terwijl het bijna overal bewolkt was, was het bij ons helder!
5-9-2025: Het was aldoor bewolkt maar ’s avonds brak de lucht een tijdje open, onze plek was niet helemaal ideaal door stroomdraden maar het was wel heel fel en mooi, de index was niet hoog en het duurde ook niet echt lang, cadeautje dus!
9-9-25: Het was niet echt gigantisch maar op een gegeven moment ging het even los, dat heeft misschien 5 minuten geduurd maar het resultaat was verrassend te noemen! Het omgevingslicht en de volle maan voegen wel iets toe vind ik.
10-9-2025: Wij stonden niet gunstig, het noorderlicht zat voornamelijk achter de berg, de index was niet hoog en het was ook vrij snel verdwenen.
14-9-2025: Inmiddels op Senja aangeland, helaas op een plek met heel veel omgevingslicht en stroomdraden, toch verrasten de foto’s me de volgende dag.
17-9-2025: Het trok ’s avonds dicht, op een gegeven moment wel wat gaten in de bewolking en foto’s gemaakt, er was behoorlijk veel noorderlicht maar helaas grotendeels achter de wolken, al snel trok het helemaal dicht. De kleuren verrasten me echt want zelf zag ik nauwelijks dat er überhaupt noorderlicht was.
18-9-2025: De verwachtingen waren hoog gespannen, want helder en goede vooruitzichten, helaas zegt een hoge KP-index niet veel als de andere waarden niet goed genoeg zijn. Maar sterren fotograferen is ook leuk!
22-9-2025: Het was de hele dag koud en bewolkt dus ik verwachtte die avond eigenlijk niks ….. totdat ik naar buiten keek, een gat in de bewolking, dus naar buiten!
25-9-2025: Omgeving Trondheim, al aardig afgezakt dus, de bomen zaten helaas in de weg maar toch even naar buiten gegaan, de index stelde weinig voor maar ondanks dat even genoten.
26-9-2025: Nog zuidelijker en de KP-index was 1 en toch best even mooi zo! Het was er een geweldige plek voor.
30-9-2025: Het zag er zo veelbelovend uit, de vorige avond was het al prachtig maar zaten we onder de wolken en nu was het helder met de nadruk op was! Er kwam dunne bewolking binnen drijven en dat dreef niet weg helaas. Gelukkig wel wat gebruik kunnen maken van een groot gat in de bewolking en door de dunne wolken was er nog genoeg te zien. De plek was ideaal, de omstandigheden tot het donker werd ook ………
2-10=2025: Hier zaten we al aardig zuidelijk in Zweden, ik zag niks in de lucht en mijn telefoon ook niet, toch een poging gewaagd en jawel nog wat groen te zien!
2 Reacties op Hoe fotografeer jij het noorderlicht?